Thuốc Chống Trầm Cảm

Trầm cảm là một trang thái bệnh lý biểu hiện bằng khí sắc buồn rầu và đau khổ, giảm ham muốn tình dục, tuyệt vọng, kèm theo suy giảm hoạt động tâm thần vận động. Nguyên nhân trầm cảm là các chấn thương trong đời sống hàng ngày (mất người thân, ốm đau, áp lực công việc,...) nhưng, đôi khi không tìm thấy nguyên nhân.

Thuốc chống trầm cảm được phân thành các nhóm sau:

- Thống chống trầm cảm 3 vòng
- Thuốc ức chế chọn lọc tái hấp thu serotonin
- Thuốc ức chế monoamin oxydase (MAOIs)
- Lithium và những thuốc chống trầm cảm khác.

Ai Cần Dùng Thuốc Chống Trầm cảm. Đối với những trường hợp trầm cảm nhẹ: thường không cần dùng thuốc, chỉ các giải quyết tốt các nguyên nhân bệnh

Trầm cảm vừa và nặng thường phải dùng thuốc, đa số bệnh nhân có kết quả tốt. Cần dùng thuốc trong nhiều tháng liền để chống tái phát bệnh. Khi ngừng thuốc, phải giảm liều dần từng bước trong nhiều tuần nhằm tránh các triệu chứng cai thuốc xuất hiện.

Các loại thuôc chống trầm cảm

- Thuốc chông trầm cảm 3 vòng (amitryptylin, doxepin, nortriptylin,...), thuốc gây tác dụng phụ: buồn ngủ, nhìn mờ, khô miệng, tiểu tiện khó,...
- Thuốc chông trầm cảm là ba vòng và venlaíaxin
- Thuốc ức chế chọn lọc tái hấp thụ serotonin (fluoxetin, paroxetin, sertralin,...), nhóm này có tác dụng phụ thường gặp buồn nôn, lo âu, đau đầu, mệt mỏi chỉ gặp trong thời gian đầu điều trị.
- Thuốc ức chế monoamin oxydase: đặc biệt có hiệu lực ở những bệnh nhân lo âu, trầm cảm, ám ảnh sợ.
- Lithium là muôi của nguyên tố kim loại: chữa, loạn thần hưng cảm, nhiều trường hợp phối hợp lithium với thuốc chống trầm cảm để chữa những ca trầm cảm kháng thuốc.
- Những thuốc chống trầm cảm khác: venlafaxin, mirtazapin, mianserin,...

Tác dụng của thuốc

Bình thường, các tế bào não giải phóng các chất dẫn truyền thần kinh serotonin, noradrenalin. Sau đó, các chất này lại được não tái hấp thu để biến thành men monoamin oxydase, làm cho số lượng các chất dẫn truyền thần kinh bị thiếu hụt. Chính sự thiếu hụt này gây ra trầm cảm. Vai trò của các thuốc chống trầm cảm là giữ không để xảy ra hiện tượng tái hấp thu để khỏi bệnh.

Thuốc chống trầm cảm là 3 vòng và venlafaxine: ngăn cản tái hấp thu serotonin và noradrenalin, do đó làm tăng những chất này trong não.

Thuốc ức chế chọn lọc tái hấp thu serotonin: chỉ ngăn cản tái hấp thu chất serotonin.
Thuốc ức chế raonoamin oxydase ngăn chặn tái hấp thu serotonin và cả noradrenolin.

Sau 10-14 ngày dùng thuốc sẽ xuất hiện tác dụng chống trầm cảm, nhưng cần 6-8 tuần thuốc mới phát huy đầy đủ tác dụng, nhưng các tác dụng phụ lại có thể xuất hiện ngay khi dùng thuốc và cần được bác sĩ xử trí tốt để bệnh nhân tuân thủ, không phải bỏ dở điều trị.

Khi dùng các thuốc này cần lưu ý:

Dùng thuốc quá liều sẽ nguy hiểm: thuốc chông trầm cảm 3 vòng có thể gây hôn mê, ngất, rối loạn nhịp tim nặng, thuốc ức chế monoamin oxydase gây co thắt cơ, thậm chí gây tử vong, những bệnh nhân có bệnh tim, động kinh cần dùng thuốc thận trọng.

Bệnh nhân dùng các thuốc ức chế monoamin oxydase đồng thời với một số thuốc khác hoặc thực phẩm có nhiều tyramin (phô mát, thịt, chiết xuất men, rượu vang đỏ) có thể bị tăng huyết áp nặng.
Bệnh nhân dùng thuốc ức chế monoamin oxydase thường phải mang theo trong người một thẻ ghi những thuốc và thức ăn bị cấm. Vì thuốc này có nhiều tác dụng không mong muốn nên ngày nay người ta ít dùng mà thay bằng các thuốc ức chê tái hấp thu chọn lọc serotonin và thuốc chống trầm cảm 3 vòng.

GS. Phạm Gia Cường