Thành phần dược tính Sâm Ngọc Linh Kon Tum

Thành phần dược tính Sâm Ngọc Linh Kon Tum

Sâm Ngọc Linh Kon Tum chứa chủ yếu các saponin triterpenic, nhưng cũng là một trong những cây sâm có hàm lượng saponin khung pammaran cao nhất (khoảng 12-15%) và số lượng saponin nhiều nhất so với các loài khác của chi Panax trên thế giới.

Nǎm 1974-1975, Viện Dược liệu (Bộ Y tế) nghiên cứu thấy thành phần saponin triterpenic của tam thất, nhân sâm và sâm Ngọc Linh Kon Tum  có 9 hoặc 11 chất có Rf ngang nhau, màu giống nhau ở hai hệ dung môi khác nhau [1]. Theo Nguyễn Minh Đức (nǎm 1994) thì từ Sâm Ngọc Linh Kon Tum đã chiết được 50 hợp chất, xác định cấu trúc hoá học gồm 26 hợp chất có cấu trúc đã biết và 24 saponin pammaran có cấu trúc mới. Sâm Ngọc Linh Kon Tum chứa chủ yếu các saponin triterpenic [2], nhưng cũng là một trong những cây sâm có hàm lượng saponin khung pammaran cao nhất (khoảng 12-15%) và số lượng saponin nhiều nhất so với các loài khác của chi Panax trên thế giới.

Sâm Ngọc Linh Kon Tum có 14 acid béo, 16 acid amin (trong đó có 8 acidamin không thay thế được), 18 nguyên tố đa lượng, vi lượng.

Từ năm 1973 đến nay, đã có rất nhiều công trình nghiên cứu về Sâm Ngọc Linh.  Hàng loạt các công trình tiến sĩ, thạc sĩ (khoảng 50 công trình) ở nhiều viện nghiên cứu hàn lâm khoa học khắp nơi trên thế giới đã chứng minh Sâm Ngọc Linh là vị thuốc đặc biệt quý, đứng trên cả Nhân sâm Triều Tiên, Nhân sâm Trung Quốc và Nhân sâm Mỹ.

Loại Aglycom

Nhân sâm Triều Tiên

Nhân sâm Trung Quốc

Nhân sâm Tây Dương-Mỹ

Nhân sâm Ngọc Linh

20(S)PPD

2,9

2,1

2,7

3,1

20(S)PPT

0,6

2,4

1,2

2,0

Ocotilol

0,00

0,00

0,004

5,6

Aleanolic acid

0,02

0,00

0,07

0,09

Thu suất toàn phần(%)

3,5

4,5

4,0

10,8

Bảng 1: So sánh thu suất toàn phần hàm lượng Saponin (%).

Qua bảng so sánh trên đây, ta thấy Sâm Ngọc Linh Kon Tum có hàm lượng thu suất toàn phần cao hơn gấp ba lần nhân sâm Triều Tiên, hơn hai lần nhân sâm Trung Quốc và nhân sâm Mỹ.

Sâm Ngọc Linh, Sâm Triều Tiên, Sâm Trung Quốc và sâm Mỹ (gồm 2 loại Panax quinquefolius và Panax trifolius mọc ở vùng Bắc Mỹ) được thế giới công nhận là 5 loài sâm quý giá nhất. Các loại sâm này đều có thành phần Saponin, được hiểu như là hoạt chất chính tạo nên những công dụng của sâm. Sâm càng có nhiều thành phần này thì càng tốt.  

 Hàng loạt các công trình nghiên cứu khoa học tại Việt Nam và tại nhiều viện nghiên cứu hàn lâm khoa học khắp nơi trên thế giới đã chứng minh Sâm Ngọc Linh là vị thuốc đặc biệt quý, đứng trên cả Nhân sâm Triều Tiên, Nhân sâm Trung Quốc và Nhân sâm Mỹ. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng Sâm Ngọc Linh Kon Tum chứa đến 50 saponin và nhiều hợp chất mới. Trong khi đó nhân sâm Triều Tiên có ở dạng tươi có khoảng 10 saponin, và ngay cả khi được xấy khô thành hồng sâm thì số saponin của sâm Hàn Quốc chỉ tăng lên 35.

Sâm Ngọc linh Việt Nam có cùng chi Panax và cùng họ Nhân sâm (Araliaceae) với sâm Triều Tiên và sâm Trung Quốc. Sâm Triều Tiên còn gọi là nhân sâm, sâm, ginseng (Panax ginseng C.A.Meyer) và sâm Trung Quốc còn gọi là tam thất Trung Quốc, sâm tam thất, kim bất hoán, Sanchi ginseng.

Cả 3 đều là cây thảo sống nhiều năm, cao khoảng 0,6m với lá kép mọc vòng, có cuống dài, gồm 5 lá chét mọc thành hình chân vịt. Riêng sâm Trung Quốc có thể có 7 lá chét. Thường cây 3 năm tuổi mới trổ hoa. Quả mọng, khi chín màu đỏ tươi, thường chứa 1-2 hạt. Tuy nhiên, quả của sâm Việt Nam đa số có chấm đen ở đỉnh và chủ yếu có 1 hạt. Quả của sâm TQ thường chứa 2-3 hạt và có một số ít quả có chấm đen.

Sâm Ngọc Linh Kon Tum rất dễ nhầm lẫn với 2 loại sâm có chất lượng kém hơn trong họ nhân sâm là tam thất hoang và sâm vũ diệp có ở Sapa (Lào Cai).

Những nghiên cứu gần đây phân tích thành phần hoạt tính trong sâm cho thấy, ngoài tác dụng bồi bổ chung của cả 3 loại sâm, Sâm Ngọc Linh Kon Tum còn có thêm đặc điểm quý là tính kháng khuẩn, chống stress.